Het is nog te vroeg om te zeggen wie op moet draaien voor de ravage die is ontstaan door het kraanongeluk in Alphen aan den Rijn. De eigenaren van beschadigde huizen krijgen de schade waarschijnlijk vlot vergoed. Maar wie uiteindelijk aansprakelijk is voor het ongeval en moet betalen, kan onderwerp zijn van een jarenlang juridisch gevecht.
“Het is gruwelijk”, zei burgemeester Liesbeth Spies van Alphen aan den Rijn tijdens haar bezoek aan de rampplek. “Pas als je er met je neus bovenop staat besef je hoe groot de ravage werkelijk is.”
Maandagavond kieperden twee bouwkranen en een deel van een brug op huizen en winkels in Alphen aan den Rijn. De kranen vielen om tijdens het hijsen van een brugdeel. Er vielen geen slachtoffers. Wel werd er een man onder het puin vandaan gehaald. Een hond overleefde de klap niet.
De schade is enorm. Bewoners van veertien huizen in Alphen aan den Rijn hebben de nacht van maandag op dinsdag niet in hun eigen bed kunnen slapen. Ze hebben de nacht doorgebracht bij familie of vrienden. Een aantal mensen heeft in een hotel geslapen.
‘Belachelijk amateurisme’
Hoe kon dit ongeluk gebeuren? “We hebben geen flauw benul”, aldus directeur Jaap Kruijt van aannemersbedrijf Mourik uit Groot-Ammers dinsdagmiddag op een geïmproviseerde persbijeenkomst voor de deur van het Alphense gemeentehuis. Mourik is de hoofdaannemer van de renovatie van de Koningin Julianabrug. “We zijn verantwoord bezig geweest met zeer gespecialiseerd bedrijven met jarenlange ervaring in dit soort werk”, aldus de directeur.
Frans Bijlaard, hoogleraar staalconstructies aan de TU Delft, meent dat het onacceptabel is dat voorafgaand aan het takelen van het brugdek, de omliggende huizen niet ontruimd zijn. “In de planning van zo'n project moet je altijd goed rekening houden met wat er mis kan gaan. Dat moet je allemaal uittekenen en daar moet je maatregelen op treffen. Dat is de standaardprocedure”, volgens Bijlaard. “Net als bij het ontmantelen van een bom moet de omgeving ontruimd zijn. Nu zijn er mensen letterlijk aan de dood ontsnapt.”
Over de vraag wat er daadwerkelijk mis ging voordat het brugdek en de kranen omvielen, wil Bijlaard niet speculeren. “Als we de beelden bekijken kunnen we niet anders dan constateren dat de zaak flink instabiel is geworden. Maar wat er precies is gebeurd, moet nu fijnmazig uitgezocht worden. Waren de vaartuigen die gebruikt waren wel geschikt? En als ze dat waren, waarom ging het dan toch mis?”
Kraanexpert Richard Krabbendam is tegenover De Telegraaf een stuk harder; hij spreekt van “belachelijk amateurisme”. De gebruikte hydraulische kraan was volgens hem niet berekend op het verplaatsen van zo veel gewicht op een ponton. “Een kind weet dat zo’n platform dan gaat wankelen. Het lijkt wel of de uitvoerder totaal niet wist waar hij mee bezig was”, zegt Krabbendam na bestudering van de videobeelden van het ongeluk. “De uitvoering deugde op geen enkel front. Er is veel te veel risico genomen en er zijn bizarre beslissingen genomen. Dit was op deze manier eigenlijk gedoemd te mislukken.”
Kraaneigenaar tast in het duister
Ad Kornet, directeur van kraanbedrijf Peinemann, noemt het "verschrikkelijk dat we amateuristisch worden genoemd". Het bedrijf is volgens hem al jaren deskundig op dit terrein. "We nemen risico’s niet voor lief." Hij werpt amateurisme verre van zich. "We hebben dit meerdere keren op dezelfde wijze gedaan."
De Onderzoeksraad voor Veiligheid maakte dinsdag bekend definitief onderzoek te doen naar het ongeluk. Maandag waren medewerkers van de OVV al naar de rampplek gereisd voor een verkennend onderzoek. Het onderzoek richt zich op de oorzaak en de achterliggende factoren. Er zal daarbij extra aandacht zijn voor de complexe werkzaamheden zoals het hijsen op het water. Ook kijkt de raad naar de gemaakte plannen en voorbereidende werkzaamheden voor het plaatsen van de brugdeel.
Aansprakelijkheid nog onduidelijk
Rest de vraag wie er op moet draaien voor de schade die is ontstaan. Volgens het Verbond van Verzekeraars is dat nog te vroeg om te zeggen. “Bij de bouw van de brug zijn drie verschillende partijen betrokken. De opdrachtgever, het bouwbedrijf en onderaannemers. Ergens is iets fout gegaan, zoveel is duidelijk, maar wie die fout gemaakt heeft zal het Openbaar Ministerie moeten onderzoeken. Die partij zal aansprakelijk zijn voor de schade”, zei een woordvoerder tegenover persbureau ANP.
Hij liet weten dat bedrijven in principe goed verzekerd zijn voor dit soort incidenten. “Vrijwel alle bedrijven hebben zakelijke verzekeringen voor als er iets misgaat. Alleen in een enkel geval zal het niet gedekt zijn, bijvoorbeeld als er sprake is van opzet. Maar dat lijkt in dit geval uitgesloten.” Bouwbedrijf Mourik bevestigt dat het verzekerd is voor calamiteiten als die in Alphen.
Volgens bouwrechtadvocaat Henk Verschuur van advocatenkantoor Poelmann van den Broek is het gebruikelijk dat de aannemer een zogenoemde ‘Construction All-Risk’-verzekering afsluit voor dergelijk grote bouwprojecten. “Ik ga ervan uit dat die verzekering maatwerk is. Het is niet gebruikelijk dat je een brugdek van tientallen meters hoog staand vervoert op een dekschuit naar het centrum van een bewoonde stad. Dat brengt bijzondere risico’s met zich mee en daar hoort dus een bijzondere verzekering bij”, aldus Verschuur tegenover Z24.
Afwikkeling kan nog jaren duren
De volledige afwikkeling van de zaak kan jaren duren, denkt Verschuur. Hij wijst op een soortgelijk ongeluk uit 1988 in het Gelderse Malden, waar bij het wegtakelen van een verkeersbrug twee drijvende bokken kantelden. De brug stortte voor een deel in het water en blokkeerde het scheepvaartverkeer in het Maas-Waalkanaal.
Die blokkade was relatief snel opgelost, maar de verwikkelingen tussen de opdrachtgever en de aannemer hebben nog een tijd in beslag genomen. “Het heeft jaren geduurd om dat allemaal geregeld te krijgen”, aldus Verschuur.
Het ongeval in Alphen aan den Rijn noemt Verschuur “een pittige casus”. “De advocaten die ermee te maken krijgen, zullen er echt in moeten duiken. Je bent vanaf dag één vol gas aan de gang.”
Schade aan huizen
Maar het juridische steekspel tussen de opdrachtgever, aannemer en andere partijen vindt Verschuur niet het belangrijkst. “Het gaat om de mensen. Stel je voor dat je op de camping in Italië zit en je ziet die kraan op je eigen huis vallen. Dat is niet waar je op zit te wachten”, aldus de bouwrechtadvocaat. “Er is een acuut probleem, want er ligt een vaarroute dicht en er zijn huizen beschadigd. Dus er moeten op korte termijn oplossingen komen.”
Mensen die getroffen zijn door het ongeval met de bouwkranen krijgen geld van bouwbedrijf Mourik. Per woning stelt het bedrijf 2.000 euro beschikbaar, per winkel 5.000 euro. Het geld is bedoeld om de eerste nood te lenigen. Mourik zegt samen met de gemeente uit te zoeken wie ervoor in aanmerking komt.
De afhandeling van schade aan de huizen en winkels loopt via de verzekeringen van de gedupeerden zelf. “Mensen van wie hun woning is verwoest, moeten contact opnemen met hun eigen verzekeraar”, aldus een woordvoerder van het Verbond van Verzekeraars. “Die zorgt er in eerste instantie voor dat hun klanten worden geholpen. Achter de schermen regelen ze onderling de betaling van rekeningen.”
De ervaring leert volgens Verschuur dat verzekeraars in gevallen als deze redelijk vlot over de brug komen met voorlopige dekkingen en uitkeringen. “Daar hebben de verzekeraars, aannemers en andere betrokkenen over het algemeen wel oog voor. Je kunt je echt niet permitteren dat dit nog maanden gaat duren. Maar wie het dan uiteindelijk gaat betalen, dat is een discussie die achteraf gevoerd wordt.”
Bron: Z24/ANP
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl